در تاریخ بشر، توسعه شهرنشینی و تمدن، ارتباط قابل توجهی با کشف فلزات داشته است. انسان ماقبل تاریخ از فلزات برای ساخت ابزار و تجهیزات جنگی استفاده میکرد. با رشد دانش متالورژی، فلزات نقشی حیاتی در توسعه کشاورزی، حملونقل، هنر و صنایع ایفا کردند.
نخستین فلز کشفشده در جهان، مس است که حدود هفتهزار سال پیش، از آن استفاده میشد. فلز که از گذشتههای دور بهعنوان ماده اولیه قابل اعتماد و مستحکم در خدمت تامین نیازهای مصرفی و روزمره بود، کمکم بهعنوان مادهای برای ساخت وسایل تزئینی و ساخت آثاری با ارزش استفاده میشد.
متخصصین ذوب فلز عقیده دارند که، اولین مرتبه، پیدایش مس بر حسب تصادف اتفاق افتاده و سنگ معدن این فلز، که در مجاورت آتش بوده، گداخته و مس آن خارج شده است. علاوه بر موارد فوق مس به فرایند سوخت و ساز بدن نیز کمک میکند، سلولهای مغزی با کمبود مس در انجام کارهای خود ناتوانند یا بسیار ضعیف عمل میکنند ، این فلز یکی از مواد اولیه بسیاری از آنزیمهای حیاتی بدن است.
حال که با گذشته مس آشنا شدیم به آینده آن خواهیم پرداخت :
تقاضا برای مس به طور پیوسته رو به افزایش است چون دنیا به سمت و سویی در حرکت است که شبکههای انرژی و حملونقل را برقی میکند و هر جا که برق استفاده میشود، مس به دلیل برخورداری از رسانایی بسیار زیاد، گزینه چشمگیری است و آنچه آن را چشمگیرتر میکند، کمبود جایگزینی است که از نظر اقتصادی به صرفه باشد؛ همه اینها مس را تبدیل به فلزی کلیدی در صنایع میکند. تولید، توزیع و انتقال حجم بسیار انرژی در جهان، نیاز به حجم زیاد مس دارد. در کنار اینها خودروهای برقی هم ظهور کردهاند که در مقایسه با خودروهایی که موتور احتراقی دارند ۴ برابر بیشتر مس مصرف میکنند.
در پی این اتفاقها پیشبینی میشود فلز سرخ سالهای پرتقاضایی را پیش رو داشته باشد، در همین حال، مس ثانویه گزینه خوبی برای بازیافت به شمار میآید چون مانند طلا، نقره و دیگر فلزات غیرآهنی در فرآیند بازیافت، کیفیت خود را از دست نمیدهد.
در حالی که بازیافت مس ثانویه از زبالهها تا اندازهای کمبود فلز سرخ را در آینده پوشش میدهد اما کافی نیست و تولید مس اولیه همچنان موردنیاز بشر است. از همین رو با توجه به ذخایر بسیار مناسب مس در کشور ایران شرکت بابک مس ایرانیان به جهت حفظ ارزشهای زیست محیطی برای اولین بار در دنیا اقدام به سرمایه گذاری و فراوری مس و تولید کاتد مس به روش (تانک بیولیچینگ) با ظرفیت تولید 50000 تن در سال با گرید LME-A نموده است .
برخی از مزایای استفاده از فرایند بیوتانک لیچینگ در مقایسه با روش پیرو متالورژی:
- قابلیت بکارگیری کنسانتره های مس با ترکیبات عنصری مختلف و بدون محدودیت در عیار ورودی.
- فرآیندی سازگارتر با محیط زیست و با میزان آلایندگی پایین، در فرآیند پیرومتالورژی مقادیر قابل توجهی گاز SO2 تولید میشود که باعث آلودگی محیط اطراف می گردد. برای رفع این آلودگی، ساخت کارخانه تولید اسید سولفوریک الزامی است. در صورتیکه در این روش اسید سولفوریک بعنوان ماده اولیه مصرف می شود.
- درمقایسه با پروژه های پیرومتالورژی، هزینه سرمایه گذاری در این روش پایین تر می باشد (درحال حاضر احداث واحدهای ذوب و پالایش با ظرفیت کمتر از 200.000 تن در سال اقتصادی نمی باشد)
- سادگی شرایط کنترلی عملیات و پایین تر بودن ریسک عملیاتی.
- مصرف کل انرژی شامل الکتریسیته و سوخت های فسیلی در این روش بشدت کاهش خواهد یافت.
- راندمان عملیات پیرو متالورژی در شرایط بهینه 92% است، در حالیکه در این روش طراحی بر اساس راندمان 97% انجام پذیرفته است.
- امکان بازیابی طلا (حدود 150 کیلوگرم در سال) و نقره از باطله تولیدی.